Kolumne «Mundartecke» - De Jucheneggpuur  (2)

I de letschte Gschicht händ ier ghöört, as de Jucheneggpuur vom Kaploon z Oberwyl d Schuel übernoo hed. De Josef Bossert hed duezmool welle e Heer* wärde. Wägem schtyfe Chnüü hed är das nid chönne.

Also hed är das Aagebott vom Kaploon aagnoo und hed näb em Puure i de Juchenegg au no as Schuelmäischter gwirkt.

Im Herbscht 1850 hed är z Oberwyl unde afe Schuelmäischtere. De Kaploon isch häillos froo gsy, as är die Gööflini nümme hed müesse hüete.

Jede Taag isch de Bossert vo de Juchenegg uf Oberwyl abe gloffe. Me mues wüsse, as d Juchenegg uf 830 Meter und Oberwyl uf 420 Meter lyd. Über 400 Meter isch är esoo mit sym kaputte Chnüü abe ggümpelet und hed de die Räbel zäme gnoo und mit de Schuel aagfange. Es sigid öppe 25 Mäitli und Buebe i synere Klass gsy. E Beschtimmig vo de Chile hed feschtgläid, as d Buebe und Mäitschi müesid trännt i d Schuel goo. S Zug unde hed mer daas bimäich gmacht und d Chind trännt i d Schuel gschickt. D Buebe im alte Buebeschuelhuus a de Oswaldsgass und d Mäitschi i de Mariböpf obe. (Maria Opferung). S Schuelhuus Burgbach hed mer erscht 1876 vom Spittel** zur Buebeschuel uuspuuet.

Z Oberwyl isch me fortschrittlicher gsy, d Mäitli und Buebe sind scho sid 1743 zäme i d Schuel ggange. D Nochberschaft Oberwyl hed äbe scho 100 Joor vorhäär e Schuel im Kaploonehuus gründet. E Schuelpflicht heds erscht mit de Revision vo de Bundesverfassig, 1874  ggää. Vorhäär hed nid jedes Chind chönne lääse und schrybe. D Eltere händ halt d Chind uf em Fäld und Hoof und au i de Fabrike zum Schaffe pruucht.

De Bossert hed im chlyne, chuum zwänzg Quadratmeter groosse Schuelzimmer im Kaploonehuus dene Zabli s Lääse und Schrybe byproocht. D Chind händ au müesse die zierlich düütschi Schrift schrybe. Uf schwarze Schifertafele händ si mit em Griffel die Buechschtabekunscht müesse ane chratze. Daas isch schüüli schwirig gsy. Schpööter händs de müesse mit Tinte und Gänsefädere schrybe. Häi, hed das Tintefläcke und es Gschmier ggää. S Schöönschrybe isch aber ganz wichtig gsy.

Es hed e Disziplynordnig ggää. Zucht und Ordnig isch wichtig gsy, und au die religiööse Pflichte hed de Leerer brezys müesse kontrolliere.

S Zug unde heds über 100 Schüeler inere Klass ghaa, z Oberwyl nume öppe 25. So hed de Bossert nid eso schträng müesse sy. Für in isch es wichtig gsy, as d Chind gäärn i d Schuel choo sind. Klar heds öppe emol tätscht und es hed Tatze ggää. Daas isch duezmool halt esoo gsy.

Im Winter isch i de Oberwyler Schuelschtube, wo wenigi Meter vom See ewägg gsy isch, e schüürigi Chälti gsy. D Chind händ drum i de chalte Zyte jede Morge müesse es Holzschyt mitbringe. So ischs s Schrybe und Rächne besser ggange. D Fingerchnödli sind mängisch ganz schtyf gsy.

De Kaploon isch öppe vo sim Schtudierschtübli i d Schuel abe choo und hed glueget öb de Bossert alles rächt miech. Är isch zfride gsy mit em Jucheneggpuur. Au de Schuelroot und de Inschpäkter sind uf Oberwyl ufe choo und händ de bsunderigi Leerer under d Lupe gnoo.

De Josef Bossert heds mit syne Pflichte gnau gnoo und si mit Fraüde erfüllt. Äs sig em groote, z biwyse, as d Oberwyler Chind au es Hirni häigid, wien anderi au. Zää Joor lang isch är i aller Früeni uufgschtande. Är hed im Staal ääne d Chüe gmole, ghirtet, und Straüi underläid. De isch er was gisch was hesch duraab dur Wäide, Wald und Büsch graadewägs uf s Kaploonehuus zue. Deet hed är die Chlyne gleert lääse, schrybe und rächne. Am zwölfi isch er amigs zum Sigrischt Stadli dure go si Milchsuppe ässe. Die isch us ere Guttere Milch und eme Fläre Schwarzbrood gsy. Die hed er amigs i de Tschoopetäsche vo de Juchengg abe träid. Noch dem äifache z Mittaag isch er zrugg is Schuelzimmer go kurigiere und vorberäite. No de viere isch er häizue i d Juchenegg ufe, sys Güetli und sis Vee go bsoorge. Dur de Bäärg druuf, won är alig dure gloffe isch, heds noodigs noo es aatrampets Wäägli ggää. D Holzer und d Chind, wo sind go Beeri gwünne, händ dem Wäägli s «Schuelleerers Wääg» gsäid.

Wo de de Bossert 1858 bim Stadtroot e Loonufbesserig ghäuschet hed, händs em sin Jooresloon uf 500 Fränkli ufe too. E Leerer i de Stadt hed 860 pro Joor im Loontäschli ghaa. Was für Grächtigkäit? Aber äbe: Grääbe zwüschet de Stadt und em Döörfli Oberwyl heds scho duezmool ggää. De Bossert hed die Ugrächtigkäit scho echli möge. Griesgrämig isch er wäge dem bigoscht nid worde und hed wäge dem au käi Kumeedi gmacht.

Noch em Tood vom Josef Bossert heds i sim Noochruef ghäisse: «Welche Genügsamkeit».

*Priester **Spital